ترسیم و تحلیل ساختار حوزه دانش هورامان‌پژوهی در ایران با استفاده از تحلیل هم واژگانی و خوشه‌بندی اطلاعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید احمدی   1
•  
• ایرج بختیاریان 2

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی غرب کشور، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی کتابخانه مرکزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل ساختار دانش حوزه هورامان­پژوهی در ایران است.
روش پژوهش: این پژوهش از نوع تحلیل محتوا است که با فنون هم واژگانی و خوشه­بندی اطلاعات انجام شده است. جامعه پژوهش نیز شامل کلیه بروندادهای علمی از ابتدا تا سال 1401 است.
یافته­ها: یافته‌ها حاکی از آن است در دو دهه اخیر پژوهش­ها در این حوزه رشد چشم‌گیری داشته است و بیش از 15 ناحیه جغرافیایی مورد پژوهش قرار گرفته است. نتایج مربوط به تحلیل هم واژگانی نشان داد بیش از 1500 مفهوم یا کلیدواژه مطرح شده و مفاهیم «هورامان»، «گردشگری»، «معماری بومی» و «گویش هورامی» بیشترین فراوانی را در بین کلیه مفاهیم داشته است. زوج­های مفهومی «هورامان-جاذبه­های گردشگری»، «هورامان- تاریخ» و «هورامان- پالنگان» بیشترین هم رخدادی داشته‌اند. نتایج خوشه­بندی نشان داد دانش این حوزه از 15 خوشه اصلی تشکیل‌شده است. تجزیه‌وتحلیل نقشه‌ها حاکی از آن است مفاهیم این حوزه روابط مفهومی زیادی باهم دارند. تمرکز شبکه مفهومی حوزه برابر با عدد 102/2 است که شبکه­ی نسبتاً متراکمی می‌باشد.
 نتیجه ­گیری: ناحیه هورامان به دلیل شرایط زیست‌محیطی آن موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است و ثبت این ناحیه در سازمان یونسکو بیشتر از گذشته آن را موردتوجه قرار داده و به همین دلیل مفاهیم زیادی در مورد آن موردپژوهش قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش همچنین وضعیت پژوهش­های این ناحیه را ازلحاظ روابط مفهومی منعکس کرد و تصویر کلانی از مباحث مطرح‌شده در پژوهش­ها را ارائه داد.
اصالت و ارزش: این پژوهش نخستین پژوهش برای تحلیل داده­های پژوهشی یک ناحیه در غرب ایران است.

تحلیل دانش مهدویت‌پژوهی در ایران با رویکرد علم سنجی و خوشه بندی اطلاعات: مطالعه موردی؛ مقالات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حمید احمدی  

گروه علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه رازی

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل ساختار دانش حوزه مهدویت پژوهی در ایران است.
روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد علم سنجی و با فنون و ابزارهای تحلیل هم‌‌واژگانی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 835 مقاله مجلات داخلی از ابتدا تا مهر ماه 1402می‌باشد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد در دو دهه اخیر پژوهش‌های حوزه مهدویت رشد چشم‌گیری داشته است. همچنین نویسندگان زیادی از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها در تولید مقالات آن نقش داشته‌اند. نتایج مربوط به تحلیل هم‌واژگانی نشان داد، بیش از 1340 مفهوم یا کلیدواژه مطرح شده و مفاهیم "مهدی موعود، انتظار، ظهور ،آموزه‌های مهدویت، غیبت، مدعیان دروغین"، بیشترین فراوانی را در بین کلیه مفاهیم داشته‌اند. همچنین زوج‌های مفهومی"انتظار-مهدی موعود، انقلاب اسلامی-انتظار، مهدی موعود–آخرالزمان، آینده پژوهی-مهدویت پژوهی و دکترین مهدویت- ظهور" بیشترین هم‌رخدادی دارند. علاوه بر آن، مفاهیم "مدعیان دروغین، سلفی‌گری، جهانی‌شدن، انکار مهدویت"، مضامین اجتماعی و فرهنگ مهدویت" به عنوان مفاهیم نوظهور در پژوهش‌ها شناسایی شدند. نتایج مربوط به خوشه‌بندی نشان داد دانش این حوزه در ایران از 21 خوشه اصلی تشکیل می‌شود. خوشه‌های اول تا سوم شامل"تأثیر انقلاب اسلامی در جهانی‌شدن مهدویت، روایات و احادیث مرتبط با مهدویت، چالش‌های اجتماعی مانند انکار مهدویت و غیره" به ترتیب خوشه‌های پر مفهوم هستند. تحلیل نقشه‌ها نشان داد مفاهیم این حوزه روابط مفهومی زیادی با هم دارند. درصد تمرکز شبکه در حد 5/0 است که شبکه‌‌ای با تراکم متوسط است.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش تصویر کلانی از مباحث مطرح شده در پژوهش‌ها این حوزه را ارائه داد. همچنین زمینه‌های پژوهش در آینده‌‌پژوهی آن را تا حدود زیادی روشن کرد.

تحلیل و ترسیم ساختار تولیدات علمی بانوان اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی در سطح ملی و  بین المللی
حمید احمدی[1]
فرشته ازره[2]
چکیده
هدف: هدف از این پژوهش، آگاهی از وضعیت علمی بانوان هیأت علمی دانشگاه  و ارائه راهکارهای علمی و عملی جهت ارتقای رتبه آن در سطح ملی و بین المللی است
روش: اين پژوهش از نوع کاربردي و به روش علم سنجي انجام شده است. جامعه آماري شامل كليه توليدات علمي (مقالات) نمايه شده بانوان اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی در پايگاهای استنادی علوم جهان اسلام و پایگاه استنادي تامسون رویترز[3] تا سال 2023 است.
یافته: بانوان هیأت علمی دانشگاه رازی تا کنون 642 مدرک علمی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) ثبت کرده اند. در این میان زرتشتیان با 75 مدرک، رستمی با 64 مدرک و گراوندی با 39 مدرک در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در مجموع 12 درصد از تولیدات علمی دانشگاه رازی در سطح ملی توسط بانوان تولید شده است. در سطح جهانی بانوان هیات علمی دانشگاه رازی تا امروز 1450 مدرک علمی تولید کرده و سهم آن ها نسبت به کل دانشگاه 45/15 درصد است. در این میان کاشانیان، رفیعی، شاه آبادی و جلالی در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند. همچنین نویسندگان دانشگاه رازی با 40 کشور و 543 دانشگاه روابط علمی داشته اند. همچنین در مجموع بیشترین همکاری علمی بانوان پژوهشگر دانشگاه رازی در سطح منطقه­ای با 58 درصد بوده است.
نتیجه گیری: اين پژوهش تصويري كلي و جزئی از وضعیت توليدات علمي بانوان هیأت علمی دانشگاه رازي است که در ابتدای تأسیس دانشگاه تا حال حاضر است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه رشد کمی و کیفی انتشارات دانشگاه رازي این قشر در سطح ملی و بین‏المللی طي سال­هاي مورد بررسي، رشدي خوبی داشته است. البته این رشد بیشتر حاصل تلاش دانشمندان حوزه شيمي در سطح جهانی است.
کلیدواژگان: بانوان هیأت علمی، دانشگاه رازی، علم سنجی، نقشه های همکاری علمی